Van een afstandje zien libellen er prachtig uit. Hun slanke lijf, hun transparante vleugels die schitteren in het zonlicht, de sierlijke manier waarop ze door de lucht zweven. Maar wie er eentje van dichtbij bekijkt, kan dat toch best spannend vinden. Met hun grote ogen en snelle bewegingen lijken ze misschien zelfs een beetje intimiderend. Dan komt al snel de vraag op: kunnen libellen eigenlijk steken? In deze tekst vind je daar een helder antwoord op, samen met nog veel meer bijzondere feiten over deze bijzondere insecten.
Wat is een libelle precies
Voor we verder gaan met de vraag of ze kunnen steken, is het goed om eerst wat meer te vertellen over de libelle zelf. Libellen behoren tot de orde van de Odonata en zijn familie van de waterjuffers. Ze bestaan al miljoenen jaren en horen daarmee tot de oudste vliegende insecten op aarde. Hun bouw is opvallend: een lang, smal lichaam, grote facetogen en vier vleugels die onafhankelijk van elkaar bewegen.
Wat veel mensen niet weten, is dat libellen het grootste deel van hun leven doorbrengen als larven in het water. In die fase leven ze vaak jarenlang verborgen onder het oppervlak, waar ze zich voeden met kleine waterdiertjes. Pas wanneer ze volwassen worden, kruipen ze uit het water en beginnen ze aan hun relatief korte bestaan als vliegend insect. Libellen zijn vrijwel overal ter wereld te vinden, met uitzondering van het ijskoude Antarctica.
Hebben libellen het vermogen om te steken
Het simpele antwoord is: nee. Libellen hebben geen angel, geen gif en ook geen andere scherpe lichaamsdelen die ze kunnen gebruiken om mensen pijn te doen. Anders dan bijvoorbeeld wespen of bijen, beschikken ze niet over een verdedigingsmechanisme waarmee ze zichzelf met een steek kunnen beschermen. Komt er gevaar in de buurt, dan kiezen ze ervoor om weg te vliegen. Hun vluchtsnelheid en wendbaarheid maken ze bijna onaantastbaar voor hun natuurlijke vijanden.
Maar hoe zit het dan met de verhalen over steken
Soms hoor je toch beweringen dat libellen kunnen steken. Meestal wordt dan verwezen naar het vrouwtje, dat tijdens het leggen van haar eitjes haar legboor gebruikt. Deze legboor is een speciaal orgaan waarmee ze haar eitjes in waterplanten of ander substraat afzet. Hoewel die legboor scherp genoeg is om eieren af te zetten, is hij eigenlijk niet ontworpen om door menselijke huid te dringen.
Heel zelden gebeurt het dat iemand beweert een steek gevoeld te hebben. In zulke gevallen gaat het meestal om een toevallige aanraking waarbij het vrouwtje haar legboor tegen de huid drukt. Sommige mensen voelen daarbij een lichte prik of kortstondig ongemak, maar het is niet te vergelijken met de echte steek van bijvoorbeeld een wesp. Vaak levert zo’n incident meer schade op voor de libelle zelf dan voor de mens.
Bijzondere eigenschappen van libellen
Nu we toch in de wereld van libellen zijn gedoken, is het leuk om stil te staan bij wat deze dieren zo bijzonder maakt.
Hun indrukwekkende vliegkunsten
Libellen zijn ware meesters van het luchtruim. Ze kunnen alle kanten op vliegen, zowel vooruit als achteruit, omhoog, omlaag en zelfs stil blijven hangen in de lucht. Die wendbaarheid helpt hen om hun prooien, meestal kleinere vliegende insecten, met uiterste precisie te vangen. Hun vluchttechniek is niet alleen bijzonder mooi om te zien, maar ook uiterst functioneel voor hun overlevingskansen.
Hun levensduur en ontwikkelingscyclus
Hoewel de volwassen libelle vaak maar enkele maanden tot maximaal een jaar leeft, kunnen de larvale stadia soms jarenlang duren. Tijdens deze periode onder water leven ze als efficiënte jagers. In Nederland verschijnen de meeste volwassen libellen tussen mei en oktober, wanneer de temperaturen gunstig zijn en er voldoende voedsel aanwezig is.
De kleurenpracht en diversiteit
Libellen zijn er in allerlei soorten, maten en kleuren. Sommige hebben schitterende, glanzende vleugels die bij bepaalde lichtinval regenboogkleuren lijken te tonen. Andere soorten hebben juist ingetogen kleuren waarmee ze opgaan in hun omgeving. Wie de kans krijgt om een libelle rustig te observeren, ontdekt hoe gedetailleerd hun lichaam is opgebouwd. Ondanks hun fragiele uiterlijk zijn het robuuste insecten die zich uitstekend hebben aangepast aan hun leefomgeving.